Badania stopnia zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego prowadzi się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 r. w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz. U. 2016, poz. 1395). Rozpoznanie to należy prowadzić w dwóch następujących po sobie etapach od badań ogólnych (wstępnych) do szczegółowych, w przypadku stwierdzenia rodzaju i wielkości wystąpienia zanieczyszczeń na etapie badań ogólnych.
Stan jakości gruntów w trakcie wykonywanych pomiarów może wykazywać przekroczenia dopuszczalnych norm określonych przez ww. Rozporządzenie Ministra Środowiska, co prowadzi do stwierdzenia, że dany teren jest zanieczyszczony.
Przebieg badania zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego
Przed przystąpieniem do wykonania badań należy odbyć wizję terenową, przeanalizować dane archiwalne jeżeli takie są dostępne, a także zaplanować lokalizację otworów badawczych. Badania środowiskowe polegają na poborze gruntu z różnych głębokości, najczęściej w trakcie wiercenia otworu badawczego, oraz w przypadku natrafienia w trakcie wiercenia na wody podziemne, również próbki wody.
Głębokość poboru dostosowujemy do posiadanych przez nas informacji o rodzaju działalności, który był prowadzony na badanym terenie w przeszłości (np. czy były tam podziemne zbiorniki paliwa).
W trakcie poboru próbek zwracamy szczególną uwagę na wiele czynników związanych z jakością poboru, które mogą mieć wpływ na ostateczny wynik analizy, a tym samym na późniejszą remediację. Lokalizacja punktów odbywa się indywidualnie dla danego terenu, z uwzględnieniem grupy gruntów występujących na danym terenie oraz lokalizacji źródeł zanieczyszczeń substancjami powodującymi ryzyko, znajdujących się na danym terenie obecnie lub w przeszłości.
Gdy już określimy przynależności danego terenu do danej grupy gruntów, to następnie określamy wymaganą liczbę sekcji badawczych, na które zostanie on podzielony. Z każdej sekcji pobieramy próby gleby (1 próba zbiorcza składająca się z 15 prób pojedynczych) i gruntu (tylko próby pojedyncze z różnych głębokości). Wymagany podział terenu na odpowiednią liczbę sekcji, z uwzględnieniem maksymalnej wielkości pojedynczej sekcji określonym w ww. Rozporządzeniu.
Jak określić głębokości pobierania próbek gruntu do badań?
Maksymalna miąższość przedziałów poboru prób gruntu z głębokości poniżej 1m p.p.t. określona w rozporządzeniu w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi wynosi 2m. Oznacza to, że kolejne próby gruntu pobieramy z przedziałów miąższości 1-3 m p.p.t., 3-5m p.p.t., 5-7m p.p.t., 7-9m p.p.t. , aż do spodziewanej głębokości występowania zanieczyszczenia.
Etap piąty identyfikacji terenu zanieczyszczonego obejmuje przeprowadzenie badań szczegółowych polegających na:
- określeniu indywidualnie dla danego terenu schematu lokalizacji punktów pobierania próbek w celu wyznaczenia zasięgu występowania zanieczyszczenia substancjami powodującymi ryzyko, których występowanie zostało potwierdzone w badaniach wstępnych, prowadzonych w ramach etapu czwartego,
- określeniu głębokości pobierania próbek gleby i ziemi do badań w przedziale o miąższości 0–0,25m p.p.t. oraz głębiej niż 0,25m p.p.t., aż do głębokości poniżej występowania zanieczyszczenia,
- pobraniu próbek zgodnie z określonym schematem lokalizacji punktów pobierania próbek oraz na określonych głębokościach,
- przeprowadzeniu badań właściwości gleby, w tym:
a) w przypadku badania zawartości substancji powodujących ryzyko z grupy metali i metaloidu – składu granulometrycznego, zawartości węgla organicznego i wartości pHKCl w próbkach pobranych na gruntach z grupy II z głębokości 0–0,25m p.p.t.,
b) wodoprzepuszczalności gleby i ziemi w próbkach z głębokości przekraczającej 0,25m p.p.t., - przeprowadzeniu pomiarów substancji powodujących ryzyko, których występowanie zostało potwierdzone w badaniach wstępnych prowadzonych w etapie czwartym, w celu określenia ich zawartości w pobranych próbkach,
- porównaniu otrzymanych wyników pomiarów z dopuszczalnymi zawartościami zawartymi w Załączniku 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 września 2016 roku w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi (Dz.U. 2016, poz. 1395),
- sporządzeniu dokumentacji z badań szczegółowych.